Wat is actieonderzoek?
Actieonderzoek zorgt voor het realiseren van verandering door actie, reflectie en netwerk op een gestructureerde wijze samen te brengen.
Actieonderzoek, ook wel praktijkonderzoek genoemd, is een vorm van kwalitatief onderzoek waarbij het de doelstelling is om verandering te realiseren door de praktijk centraal te stellen. Het verschilt daarin van meer traditioneel onderzoek dat vraagstukken alleen probeert te begrijpen. Bij actieonderzoek staan de bruikbaarheid en de toepasbaarheid van resultaten in de praktijk voorop.
Wanneer pas je actieonderzoek toe?
Actieonderzoek wordt vaak ingezet binnen het sociale domein. Het sociale domein heeft namelijk een weerbarstige realiteit, waarbij veranderingen snel optreden en er een hoge mate van complexiteit aanwezig is. Bijvoorbeeld omdat er veel verschillende belanghebbenden zijn met uiteenlopende behoeften. Daarbij is het vaak zo dat er behoefte is aan betrouwbare, praktisch toepasbare inzichten binnen deze sociaal maatschappelijke vraagstukken – een belangrijke uitkomst van actieonderzoek.
Voorbeelden van maatschappelijke vraagstukken die zich lenen voor actieonderzoek zijn bijvoorbeeld eenzaamheid onder ouderen, schulden onder jongeren of het ervaren van hittestress. Situaties die in de praktijk plaatsvinden en ook daarbinnen opgelost dienen te worden. Actieonderzoek richt zich specifiek op het opdoen van kennis van de praktijk waarin vraagstukken spelen én het vinden van concrete aanknopingspunten voor directe verbeteringen.
Wat is het proces van actieonderzoek?
Bij actieonderzoek bevindt de onderzoeker zich middenin de context. De onderzoeker voert actief interventies uit en gaat na welk effect het oplevert. De onderzoeker wordt daarmee meer een ontwerpende onderzoeker. In traditioneel onderzoek stelt de onderzoeker zich juist meer terughoudend op. Bij interactieonderzoek zoekt de onderzoeker de interactie en confrontatie op met het vraagstuk en zijn context. Op die manier worden praktijk-centrale inzichten opgedaan en kunnen opgedane aannames snel getoetst worden.
In wezen verschilt actieonderzoek weinig tot niet met ontwerpend onderzoek, behalve dat deze actieonderzoek met name aanhangers in de bedrijfskundige en sociologische sectoren heeft.
Actieonderzoek is, net als ontwerpend onderzoek, wel gekleurd door de ervaringen van de actie-onderzoeker. Het is dan ook belangrijk om actieonderzoek altijd met meerdere onderzoekers uit te voeren en de verschillende perspectieven te gebruiken om gebeurtenissen te kunnen duiden. De validiteit zit hem daarnaast in het resultaat dat het bereikt, en niet in de waarde van de inzichten zelf.
Gerelateerd
- Gedragsverandering
- Kwalitatief onderzoek
- Lerend werken
- Ontwerpend onderzoek
- Social design
- Persona’s
- Handelingsperspectief
- Sociale innovatie
- Gebruikersonderzoek
- Participatie
- Interventies
- Design probes
- Prototyping
- Actieonderzoek
- Co-reflectie
- Design thinking
- Experiment
- Needfinding
- Framing & reframing
- Wicked problem
- Co-creatie
