Wat is een wicked problem?
Soms zijn problemen of kansen zo complex en diffuus dat ze moeilijk zijn op te lossen of zelfs onoplosbaar lijken. Ze zijn niet wicked omdat ze slecht zijn, maar omdat ze zeer goed bestand zijn tegen verbeteringen. Dat komt omdat de oorzaken vaak onderling afhankelijk zijn, er meerdere (on)betrokken belanghebbenden met verschillende niveaus van kennis, kunde en verantwoordelijkheid zijn en er geen duidelijke oplossing voor handen is. Omdat het daarnaast vaak een sociaal probleem is, vraagt het om gedragsverandering en kent de oplossing nog onbekende consequenties.
Wat kenmerkt een wicked problem?
- Elk ongestructureerd probleem is uniek
- Een wicked problem is lastig om duidelijk te definiëren
- Er liggen meerdere oorzaken ten grondslag, die vaak met elkaar verbonden zijn
- Het probleem is nooit helemaal te elimineren, wel aan te pakken
- Een mogelijke oplossing brengt nieuwe problemen met zich mee
- De wensen en behoeften van eindgebruikers zijn vaak leidend in de zoektocht naar mogelijke oplossingen
Wicked problems beheersen
Of het nu gaat om het in- of uitvoeren van een nieuwe visie, een reorganisatie of de innovatie van een product of dienst in bijvoorbeeld Internet of Things, het succesvol oplossen of beheren van deze wicked problems vereist op zijn minst een herbeoordeling van een aantal traditionele manieren van werken en het vermogen om problemen op te lossen. Ze dagen huidige bestuursstructuren, basisvaardigheden en organisatorische capaciteiten uit. Als eerste stap is het belangrijk dat een wicked problem als zodanig herkend wordt. Het vraagt om organisatie brede erkenning en begrip dat er geen snelle en eenvoudige oplossingen zijn. Sociale innovatie, een methode waarbij focus ligt op sociale samenwerking en verandering, is een veelgebruikte aanpak om oplossingsrichtingen te krijgen voor wicked problems.
Wicked problems aanpakken
Om een wicked problem aan te pakken moet je de strategie geleidelijk ontwikkelen. Dat vraagt een manier van denken waarbij het grotere plaatje wordt meegenomen, het holistische denken. Hierbij worden de onderlinge relaties tussen het volledige scala van oorzakelijke factoren die er aan ten grondslag liggen ook meegenomen. De aanpak vereist een bredere, op samenwerking beruste benadering. Dat kan resulteren in incidenteel falen of de behoefte aan beleidswijzigingen of aanpassingen.
Wicked problems benadrukken het fundamentele belang van het werken over organisatiegrenzen heen, zowel binnen als buiten de kaders van de organisatie. Van grote invloed is het betrekken en begrijpen van andere stakeholders en dan met name de eindgebruiker. Hun wensen en (latente) behoeften zijn in veel gevallen zelfs leidend in de zoektocht naar mogelijke oplossingen.
Gerelateerd
- Gedragsverandering
- Kwalitatief onderzoek
- Lerend werken
- Ontwerpend onderzoek
- Social design
- Persona’s
- Handelingsperspectief
- Sociale innovatie
- Participatie
- Interventies
- Prototyping
- Design thinking
- Actieonderzoek
- Needfinding
- Co-creatie
- Co-reflectie
- Design probes
- Gebruikersonderzoek
- Framing & reframing
- Wicked problem
- Experiment
