Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
We co-creëren een landelijk programma waarin jongeren betekenisvolle talenten ontwikkelen
Betrokkenheid als onderdeel van de samenleving
In het landelijke programma Maatschappelijke Diensttijd komen verschillende organisaties bij elkaar om jongeren (van 14-27 jaar) nieuwe uitdagingen te bieden. Er valt namelijk nogal wat te kiezen, als jongere. Wat is de juiste studierichting? Hoe kun je van betekenis zijn voor anderen? En hoe ontmoet je mensen buiten je bubbel om een sterker netwerk op te bouwen? Maatschappelijke diensttijd (MDT) zet vanuit initiatief van de Rijksoverheid op landelijk niveau in verschillende steden projecten uit waaraan jongeren kunnen meedoen. Dat gebeurt in de vorm van een zelfgekozen traject van minimaal 80 uur, verspreid over maximaal 6 maanden. Hierin kan elke stichting een rol spelen en een programma uitrollen voor jongeren. Taalles geven aan vluchtelingen met een verblijfsvergunning, bijvoorbeeld. Bomen aanplanten. De zelfredzaamheid van senioren vergroten. Of een museum helpen om jongeren te bereiken. Zo doe je iets voor een ander of de samenleving, leer je meer over jezelf en over je talenten, en ontmoet je mensen in andere (leeftijds)groepen of culturen. Maar hoe zorg je er nu voor dat maatschappelijke diensttijd écht onderdeel wordt van de Nederlandse cultuur?
Verschillende behoeften erkennen
Samen met verschillende strategische partners (Diversion, Impact Centre Erasmus, Kantar en Multitude Agency) werkt Afdeling Buitengewone Zaken aan het opschalen naar landelijke dekking, waarbij het MDT-netwerk (MDT-organisaties, onderwijs, gemeenten, het bedrijfsleven en jongeren) aan zet is. Al deze verschillende doelgroepen komen met hun eigen uitdagingen en vragen. Sommigen zijn inhoudelijk ontzettend sterk, maar hebben moeite met het samenwerken met stakeholders. Anderen weten niet goed hoe ze hun prille ideeën moeten omzetten in middelen of acties. De waarde van maatschappelijke diensttijd staat als een huis. Vanuit ontwerpend onderzoek ontdekken wij nu waar de verschillende behoeften liggen.
Ontmoetingen bevorderen
Eén van de doelen van MDT is dat jongeren via MDT nieuwe mensen ontmoeten met verschillende achtergronden. Uit evaluaties is gebleken dat deze doelstelling ‘ontmoeten’, nog versterkt kan worden. Om dit te doen startten wij in samenwerking met het ‘programma Samenleven van het ministerie van SZW’ en het ‘programma MDT’ een ontwerpend onderzoek. Met verschillende wetenschappelijke experts – van onderzoeker naar discriminatie vermindering tot hoogleraar in onderwijs en diversiteit – begeleiden we het proces om een eerste invulling te geven aan de term ‘ontmoeten’.
Natuurlijk doken we ook in de context van de praktijk, daar waar de ontmoetingen tussen jongeren en jongerencoaches, projectleiders en anderen daadwerkelijk plaatsvinden. In verschillende ‘ontmoetingen’, zowel digitaal als op MDT locaties, maakten we kennis met negen MDT projecten en hun diverse doelgroepen, werkwijzen en visies rondom ontmoeten. We brachten zo in kaart wat zij nodig hebben om de ontmoetingsdoelstelling te versterken. In co-creatie met hen ontwikkelden we concrete concepten – bijvoorbeeld het ontmoetingskaartspel – waarin deze kennis, maar ook leervragen en impulsen om het thema ontmoeten onder de aandacht te brengen en geborgd en gedeeld kunnen worden met het MDT-netwerk.
Subsidieronde vormgeven naar behoeften van aanvragers
Een ander proces waar we aan meewerkten was het lanceren van een nieuwe subsidieronde met meer oog voor ervaringen, wensen en belangen van aanvragers. Door samen met uitvoerders, beleidsmakers én aanvragers aan tafel te zitten en te kijken naar de (on)mogelijkheden ontstond een overzicht van belangrijke thema’s met bijbehorende ideeën en een ideale klantreis. Voor ieder thema is een werkgroep ingericht waar men werkte aan concrete oplossingen die in de subsidieronde zijn verwerkt. Zo zijn het verwachtingsmanagement, de faciliteiten en informatievoorziening rondom de aanvraag verbeterd en is er meer aandacht gekomen voor samenwerking, co-financiering en de beoordeling.
Ontwerpend onderzoek als leidraad
Inmiddels bieden we al geruime tijd ondersteuning aan het doorontwikkelen van MDT om de naamsbekendheid en impact te vergroten. Concreet richtten we werkprocessen in om stapsgewijs met kort-cyclisch ontwerpend onderzoek aan de slag te gaan. In een lerend proces zijn we continu aan het experimenten en aan het evalueren met de verschillende groepen. We bedachten formats en begeleiden sessies, waardoor teams in korte tijd scherp een opgave kunnen definiëren en bijbehorende experimenten bedenken en uitvoeren. Binnen een grootschalige samenwerking zijn er natuurlijk verschillende belangen. Aan de ene kant proberen de MDT-organisaties de groepen jongeren zo goed mogelijk te faciliteren en door het proces te leiden. Zij hebben weinig tijd voor rapportages of evaluaties. Aan de andere kant werken grote beleidsorganisaties, die vooral gewend zijn te bouwen vanuit wetgeving. Als ontwerpende partij brengen wij het vraagstuk via co-creatie naar de praktijk. Hoe kan iedereen nu concreet aan de slag, binnen de beperkte tijd? Co-creatie kan dan niet op elk onderwerp en op ieder moment. Binnen de samenwerking onderzoeken en ontwikkelen we daarom nieuwe, passende werkwijzen. Zo treedt er constante verbetering op, stap voor stap. “Samen bouwen we aan de brug terwijl we er al overheen lopen,” merkte een partner treffend op.
Cijfers
- Al ruim 30.000 jongeren en 2700 organisaties zijn aangesloten bij het MDT-netwerk.
- Er zijn al ruim 300 onderwijsinstellingen verbonden aan MDT en meer dan 3200 jongeren hebben hun MDT tijdens schooltijd gedaan.
- Al 150 gemeenten zijn betrokken (geweest) bij de start of uitvoering van een MDT-traject en al meer dan 600 jongeren hebben een MDT bij een gemeente gevolgd.
- Al 250 bedrijven zijn betrokken (geweest) bij de start of uitvoering van een MDT-traject.
- Op dit moment zijn er 1300 Maatschappelijke Organisaties betrokken bij MDT.
MDT in beweging
De ambities van de Rijksoverheid zijn hoog: 120.000 jongeren die per jaar meedoen met MDT. Elk jaar groeit het aantal jongeren en het aantal organisaties dat participeert aan MDT. De jongeren die al meedoen zijn enthousiast – ze ervaren hun ‘diensttijd’ als waardevol en zijn eerder geneigd om zelf programma’s op te zetten. Daarnaast staat MDT in het regeerakkoord pontificaal in beeld. Het regeerakkoord noemt de maatschappelijke diensttijd een goed instrument voor het creëren van ontmoetingen tussen ouderen en jongeren, het vergroten van kansengelijkheid en het bevorderen van integratie van nieuwkomers en sociale cohesie.
Nog middenin het proces zien we de verschillende resultaten. De grondbeginselen zijn positief om door te ontwikkelen voor andere plekken, in de vorm van concrete tools en kennisbronnen. En omdat we de sessies ontwikkelen met een netwerk, ontstaat er gedeeld eigenaarschap. Zo gaat het onderwerp ‘leven’ en is de overheid niet langer alleen in de lead.
Femke Pluymert
“Afdeling Buitengewone Zaken is een leuke en bevlogen club mensen én een waardevolle samenwerkingspartner. Ze helpen om vraagstukken scherp te krijgen, onderwerpen te verdiepen, hebben oog voor wie in het proces mee te nemen en hoe dat te doen en brengen vanuit hun onderzoekend ontwerpende manier van werken een goede dosis creativiteit, oplossingsvermogen en slagkracht.”
Resultaten
De afgelopen jaren hebben we deze resultaten behaald.
-
Ontwikkelen van een nieuwe, onderzoekende werkwijze die landelijke organisaties op verschillende niveaus betrekt
-
Grootschalig onderzoek via co-creatie naar de praktijk brengen
-
Zorgen voor gedeeld eigenaarschap, zodat het onderwerp gaat leven bij verschillende partijen
-
Politieke impact: MDT in het regeerakkoord
