Gemeente Wageningen
Co-creatie: Een nieuwe omgevingsvisie voor Wageningen, ontwikkeld door de bewoners zelf
Om te bepalen hoe onze leefomgeving er in de toekomst uit komt te zien wordt er in Nederland door gemeenten en provincies hard gewerkt aan omgevingsvisies. Deze omgevingsvisie komt voort uit de omgevingswet: die nieuwe wet zorgt ervoor dat tientallen oude wetten en honderden regels gebundeld worden. In de omgevingsvisie worden meerdere visies samengebracht tot één integraal verhaal. Een complexe opgave, want hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat er meer woningen komen, een historische kern behouden blijft en er meer groen en sportruimte wordt gerealiseerd? En dat alles binnen de ruimte die je hebt. Voor de Gemeente Wageningen richtten we samen met Planterra, experts in het beheer van de openbare ruimte, het co-creatieve proces voor hun omgevingsvisie in.
Een vereiste voor het opstellen van de omgevingsvisie is dat er participatie plaatsvindt. Een gemeente kan namelijk behoeften die leven over het hoofd zien, of anders vertalen en inschatten dan de belanghebbenden zelf. Een ondernemer uit de binnenstad vindt mobiliteit en bereikbaarheid zeer belangrijk, terwijl een bewoner met een jong gezin liever minder verkeer en bredere fietspaden wenst. Door hen zelf aan het woord te laten én na te laten denken over verbeterde situaties en dilemma’s die zich voordoen is de kans hoger dat een visie ontwikkeld wordt die gedragen wordt door de omgeving zelf. Participatie kan daarbij in allerlei vormen. Van eenmalig consulteren met een vragenlijst, tot het voortdurend actief betrokken van belanghebbenden en hen zelfs een gelijkwaardige stem en beslissingsbevoegdheid geven in het te volgen proces.
Bewoners interviewen zelf hun buurt
Om in kaart te brengen wat er leeft bij de verschillende belanghebbenden duiken we normaal gesproken zelf de context in. Dat heeft zo zijn voordelen want we zijn experts in kwalitatief onderzoek en het stapsgewijs ondervragen van mensen. Bij de Gemeente Wageningen pakten we het anders aan: we faciliteerden de Wageningers om zélf hun omgeving te interviewen én zo het social design proces mee vorm te geven. Om dit te doen richtten we verschillende teams in van onder andere studenten en bewoners. Handig, want juist zij kunnen gericht doorvragen. Ze zijn immers expert op hun eigen leefomgeving en zullen het in de toekomst moeten gebruiken. Naast het kwalitatief onderzoek in de fysieke leefomgeving, voerden we ook co-creatie sessies uit met belanghebbenden zoals de universiteit, en zetten we een online stem-middel in om meningen op te halen.
Draagvlak in de samenleving
Aan de hand van het participatieve proces haalden we samen met de betrokken personen een grote hoeveelheid behoeften op. Door deze afwisselend te duiden met zowel de betrokken personen en experts uit de gemeente werkten we stap voor stap toe naar een eenduidige visie. Zo combineerden we slim de aanwezige lokale kennis met inhoudelijke kennis. Bijvoorbeeld over het beheer van groen en waar daar het meeste behoefte aan is. Door iedereen gelijkwaardig en doorlopend te betrekken ontstond er zowel draagvlak op het stadshuis als ‘op straat’ voor de nieuwe visie.
Resultaten
Aan de hand van co-creatie hebben we het volgende gerealiseerd
-
We haalden informatie op over wensen en behoeften bij inhoudelijke en lokale experts.
-
De inzichten samen brachten we bij elkaar in verschillende concept-versies van de omgevingsvisie die we samen met een kernteam van de Gemeente Wageningen ontwikkelden.
-
De participatie-wijze, waarbij we de mensen in Wageningen zelf aanzette tot het bevragen van hun omgeving, zorgde voor een nieuwe blik op participatie binnen de gemeente.
-
We begeleiden het proces om de verschillende thema’s, experts, belangen, inzichten en perspectieven samen te brengen in één visie.
-
Zowel in het college van Burgermeester en Wethouders als bij de slager om de hoek: iedereen heeft gehoord van het proces richting de omgevingsvisie en kreeg de mogelijkheid om daar richting aan te geven.
