Ruimte voor ontwikkeling

Eigenlijk gek; wanneer je als jongere in detentie op je ‘kamer’ zit, kun je maar weinig aan je ontwikkeling werken. Jaarlijks zitten 450 jongeren vast. Er worden in de jeugdinrichtingen veel programma’s georganiseerd buiten de kamer, maar tijdens ‘kamertijd’, wordt er niks aangeboden. Op die 10m2 is letterlijk en figuurlijk geen ruimte voor ontwikkeling.

Dat moet anders, vond de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Samen startten we De Kamer, een uniek project waarbij we samen met jongeren en medewerkers onderzochten wat jongeren kunnen doen om hun kamertijd in detentie zinvoller te besteden.

Co-creatie: Wat willen jongeren zelf?

Een (structureel) educatief programma voor jongeren tijdens kamertijd, dat was het doel. Maar in de context van de jeugddetentie komen daar nogal wat vraagstukken bij. Want hoe zorgen we voor zelfmotivatie bij de jongeren? Hoe maken we het veilig voor alle partijen, en passend binnen de vooropgestelde educatieve kaders van de Rijks Justitiële Jeugdinrichting (RJJI)? En hoe bouwen we een systeem dat het aanbod in omloop houdt?

Om al deze vragen te onderzoeken, hebben we volledig gewerkt in co-creatie. Als eerste hebben we veel co-creatie sessies met jongeren in de jeugdinrichting georganiseerd en samengewerkt met ervaringsdeskundige experts van Young Perspectives. Waar worden de jongeren nou enthousiast van? Wat houdt hen bezig? En waar ligt de behoefte? De jongeren zijn constant betrokken gebleven bij het bedenken, samenstellen, testen en evalueren. We begeleidden de medewerkers en bleven met hen de producten verbeteren. En op strategisch vlak zaten we met de stuurgroep om het belang van wat jongeren aangeven en hun motivatie nog beter aan te kaarten.

Jongere in een Rijks Justitiële Jeugd Inrichting

“Het is echt al een heel ding dat jullie hier zijn en dat dit project bestaat. Dat we worden meegenomen en mee mogen denken. Je zit vast en je ziet dat er iemand om je geeft.”

Voorbeeld themabox: Music & beats

Hoe werkt zo’n themabox nou? Even inzoomen: we duiken in de themabox Music & Beats.

Veel van de jongeren in een jeugdinrichting vertelden dat ze al bezig waren met muziek maken. Met rappen bijvoorbeeld, of beats produceren. En ze wilden zich daar verder in te ontwikkelen. Voor een thema als Muziek & Beats was dus motivatie genoeg. Met de themabox leren ze met muziekprogramma’s werken, muziek opnemen en afmixen.

Het ontwerpen van deze themaboxen klinkt misschien simpel, maar in de jeugdinrichting loop je tegen veel veiligheidsvraagstukken aan. Een laptop bijvoorbeeld: eigenlijk verboden, maar wel noodzakelijk voor de Muziek & Beats box. Uiteindelijk hebben we de laptop zo weten in te stellen dat die geen internetverbinding kon maken en zo toch aan de veiligheidsvoorschriften voldeed.

Groepsleider in een Rijks Justitiële Jeugd Inrichting

“Jongeren ervaren een gevoel van vrijheid omdat ze, vrijgesteld van doelen, iets kunnen leren. Iets wat ze zelf interessant vinden.”

Testfase voorbij, tijd voor opschaling

Na meerdere prototypes, testfases en verbeterslagen zijn in 2023 de educatieve tracks uitontwikkeld. Het praktische ontwerp is nu in handen van designbureau De Plannenmannen. Aan ons de volgende stap: opschalen en borgen van de werkwijze.

Tijdens de ontwerpfase was de wens ontstaan om op alle drie de locaties van de RJJI de tracks structureel in te gaan voeren. Daarom staan we in deze fase voor een ander vraagstuk: hoe krijgen we het systeem mee? Hoe kunnen we het gebruik van de tracks opschalen en normaliseren? En wat betekent dat voor elke afzonderlijke instelling?

We onderzoeken momenteel hoe het gaat om verschillende tracks tegelijk beschikbaar te hebben op een locatie. En tegelijk houden we in het oog wat dit vraagt van de organisatie en capaciteit.

2025, dat is de stip op de horizon. Een systeem waarin jongeren structureel hun kamertijd zinvoller en educatiever kunnen besteden in de RJJI inrichtingen. Daar werken we naartoe.

Themaboxen

Zo ontstond het idee om educatieve programma’s (‘tracks’) te ontwikkelen. De thema’s – Muziek & Beats, Sport & Lichaam, Business & Work, Art & Design en Liefde & Seks (nog in verkenning) – zijn in samenwerking met de jongeren bedacht. De tracks bestaan uit themaboxen, een inhoudelijk programma en verschillende workshops. In de boxen zitten materialen om mee aan de slag te gaan, die de jongeren kunnen lenen en meenemen naar hun kamer. De thema’s zijn afwisselend beschikbaar, in periodes van 8 weken.