Skip to main site content

Maatschappelijke impact is het effect van ons werk als social designers op de maatschappelijke verandering die we nastreven.

Als social designers willen we dat ons werk maatschappelijke verandering teweegbrengt. We werken toe naar maatschappelijke impact. Het woord ‘Impact’ wordt vaak, en op veel verschillende manieren gebruikt. De effecten waarover gesproken wordt zijn soms meetbaar, dan weer onzichtbaar en soms pas na jaren duidelijk. Wat bedoelen wij precies als we het hierover hebben?

Waarom willen we maatschappelijke impact?

Social design is een ontwerpdiscipline die gericht is op maatschappelijke verandering. Waar productontwerpers of dienstontwerpers vaak naar een duidelijk eindpunt toewerken, wordt het eindpunt van social design omschreven in vloeibare termen. Hier wordt de noodzaak van een definitie helder, want wanneer heb je de gewenste maatschappelijke verandering bereikt, en in hoeverre komt dat door jou? Als social designers vinden wij het belangrijk om het over de impact van ons werk te hebben omdat daar het bestaansrecht van ons vakgebied ligt. 

Omdat we ons als ontwerpers met uiteenlopende onderwerpen bezighouden en met elk project of initiatief een andere maatschappelijke verandering voor ogen hebben, benoemen we voor elk project afzonderlijk wat precies de impact is die we beogen en hoe dat terugkomt in de manier waarop we het project aanpakken. Daarbij maken we steeds gebruik van een aantal terugkerende principes die we hieronder toelichten.

Maatschappelijke impact op straat en systeem

Bij A/BZ streven we met al ons werk naar positieve impact op niveau van zowel de straat als het systeem. Met de straat bedoelen we de context waarin we ons werk letterlijk doen, de direct betrokkenen en de interactie met hen.

Systeemimpact gaat voor ons over het effect op het systeem in bredere zin, een bredere groep mensen, met meer organisaties en vaak op langere termijn. Dit uit zich bijvoorbeeld in nieuw beleid, ander gedrag of nieuwe samenwerkingen. 

Om dat onderscheid tussen straat en systeem goed helder te maken een paar voorbeelden.

Het is voor ons belangrijk dat we op verschillende niveaus impact hebben. We willen voorkomen dat we ons alleen met beleidsverandering bezighouden zonder dat de mensen waar het uiteindelijk voor bedoeld is iets van ons werk merken. Andersom willen we ook niet werken aan oplossingen die het individuele en tijdelijke karakter van onze betrokkenheid niet overstijgen. 

Dat klinkt logisch, maar we zien in de praktijk maar al te vaak gebeuren dat de focus niet in balans is.

Afdeling-Buitengewone-Zaken---Lobby---1
De LOBBY

Maatschappelijke impact voorbeeld

Met de Lobby werken we aan een verandering in het systeem van jeugddetentie, waar verschillende spelers een rol spelen, patronen soms vastgeroest zijn en wetgeving een bepalende factor is. Tegelijkertijd is het voor ons essentieel dat de direct betrokken jongeren en samenwerkingspartners ook een positief effect ervaren van ons handelen. 

 

Directe en indirecte maatschappelijke impact

We spreken ons dus in elk project afzonderlijk uit over waar we precies impact op willen hebben, en definiëren wat we op niveau van straat én systeem willen bereiken. Onze doelen zijn daarmee duidelijk, maar in hoeverre we daar met onze acties dan ook daadwerkelijk aan bijdragen nog niet. 

Om daar een realistisch beeld bij te creëren maken we een onderscheid tussen directe en indirecte effecten. Dat gaat over de mate waarin ons werk te verbinden is aan de verandering. Ook hierin streven we in elk project naar beide varianten. 

Vaak wordt er in impactverslagen veel nadruk gelegd op directe effecten. Bijvoorbeeld het aantal bezoekers van een bijeenkomst of de hoeveelheid uitgestoten CO2. Directe effecten zijn vaak tastbaar en meetbaar en relatief eenvoudig te achterhalen, maar als social designers zijn de doelen die we hebben voor een groot deel ook indirect, omdat ze gaan over  menselijke waarden, gedrag en interactie. Daarmee wordt het automatisch steeds lastiger om aan te wijzen in hoeverre een verandering daadwerkelijk uit ons werk voortkomt. 

Naast de impact-doelen die we opstellen, besteden we ook expliciet aandacht aan de aannames die we doen over de manier waarop ons werk daar naartoe beweegt, en de externe factoren die daar invloed op uitoefenen. Door dat expliciet te maken kunnen we gaandeweg ontdekken in hoeverre die verbanden er ook daadwerkelijk zijn, en of we onze acties moeten aanscherpen om de indirecte effecten te vergroten.

Positieve en negatieve maatschappelijke impact

“Niet iedere verandering is een verbetering, zoals de duif zei toen zij uit het net raakte en in het pasteitje terecht kwam.”Charles Haddon Spurgeon

Social design is voor een groot deel leren en experimenteren. We hebben een beoogd doel dat aan het begin van een traject wordt vastgelegd, maar weten niet wat de uitkomst zal zijn. Deze open insteek maakt dat we het vraagstuk zelf centraal stellen in plaats van de middelen die we gebruiken. Tegelijkertijd brengt het vernieuwende karakter van de ontwikkelde uitingen of interventies mogelijk ook onbedoelde (neven-)effecten met zich mee. 

Bovendien kan er een blinde vlek ontstaan. Omdat wij tijdelijk onderdeel zijn van de systemen die we willen veranderen, zijn de effecten al snel subjectief geladen. Wat voor ons een wenselijke verandering is, is dat misschien voor een ander niet.

Dat is de reden dat we altijd zoveel mogelijk andere perspectieven betrekken bij het opstellen van onze doelen, het tussentijds reflecteren op de mate waarop we daaraan voldoen en wat er verder nog moet gebeuren.



De hele onderzoeksinstallatie, bestaand uit meerdere objecten met daarop, aan of in allerlei vragen. Meerdere mensen zijn met elkaar in gesprek en gaan de interactie met de installatie aan.
Gouden koets

Maatschappelijke impact voorbeeld

Met ons onderzoek naar de Gouden Koets richtten we ons duidelijk op de toekomst van het rijtuig. We informeren de keuze die hierover wordt gemaakt. Tegelijkertijd hebben we met de installatie talloze gesprekken gevoerd die voor de gesprekspartners zelf ook waardevol waren.

Maatschappelijke impact meten door reflectie

Het is niet onze insteek om met ‘harde’ metingen de directe resultaten van onze impact te ‘bewijzen’. De focus ligt voornamelijk op het vergroten van onze impact door grip te krijgen op onze activiteiten en de effecten die ze hebben. 

Wij reflecteren om die reden samen met de partijen die daar een goede kijk op hebben op de effecten van onze activiteiten en op hoe we dat effect in de toekomst verder kunnen vergroten. Zo worden we ons tijdig bewust van eventuele blinde vlekken en benutten we een breed perspectief om na te denken over hoe we stap voor stap verder werken aan verandering. Die reflectie doen we met mensen die direct betrokken zijn bij het project en met partijen die vanuit hun ervaring en expertise een goede kijk hebben op het bredere systeem.

Verder praten? Contacteer ons nu.