Open Embassy
De Sociale Steen: Een socialere aanpak voor het huisvesten van nieuwkomers in Nederland
Tijd voor een frisse benadering
Het zal niemand ontgaan zijn: we hebben in Nederland te maken met een huisvestingsprobleem. Terwijl er een grote schaarste is op de woningmarkt zullen er aankomend jaar ook 20.000 nieuwe woningen moeten worden geboden aan nieuwkomers. Tegelijkertijd zien we dat de integratie van nieuwkomers in wijken vaak nog weinig op gang komt. Tijd voor een nieuwe aanvliegroute dus! Omdat we de urgentie van het vraagstuk voelen kijken we samen met Open Embassy hoe we dit vastgeroeste vraagstuk in beweging kunnen krijgen.
Het onvertaalbare woord ‘thuis’
Er is de indruk dat de mate waarin mensen kunnen integreren te maken heeft met hun ‘sense of belonging’ ook wel: hoe erg je je thuis voelt. Daarom hebben we een kwalitatief onderzoek gedaan naar de mate waarin 18 nieuwkomers zich thuis voelen in hun buurt.
Thuis voelen vraag je niet zomaar direct, zeker niet omdat het al op minstens 8 verschillende manieren vertaald kan worden in het Arabisch. Daarom hebben we allerlei verschillende methoden ontworpen die helpen om in kaart te brengen hoe ‘thuis’ iemand zich voelt. Hierbij zijn bijvoorbeeld het aangeven van een netwerk en de mogelijkheid tot ontplooiing belangrijke indicatoren.
“Thuis voelen betekent dat je een plek hebt, in een maatschappij. En dat je er mag zijn. En dat je mag zeggen wat je wilt zeggen, maar wel met respect.”
-
In dit project hebben we gebruik gemaakt van de ontwerpende onderzoeksmethode: design probes. Deze methode is specifiek een kwalitatieve onderzoeksmethode om mensen op een respectvolle manier over persoonlijkere, gevoelige onderwerpen te bevragen. Design probes zijn vaak pakketjes die uit meerdere onderdelen bestaan. Vaak is er een boekje met opdrachten, ondersteunend materiaal zoals stickers en een object dat relateert aan het onderwerp en mensen zo herinnert aan het invullen van de opdrachten. Over de samenstelling van deze pakketjes wordt goed nagedacht. Zo draagt elk onderdeel bij aan een proces om het specifieke onderwerp te bespreken. De pakketjes worden aan mensen gegeven om thuis open te maken en bijbehorende opdrachten te maken. Op deze manier kunnen zij dat zelf doen in een vertrouwde omgeving en op hun eigen tempo.
Veiligheid & Autonomie
De initiele aanname was dat de mate van thuis voelen invloed heeft op de manier hoe mensen kunnen integreren. Uit het onderzoek wat we hebben gedaan kwamen twee punten naar voren die belangrijk zijn om mee te nemen in het vervolg van het project.
- Integratie focust nu vooral op het moment dat mensen al ergens gehuisvest zijn. Terwijl eigenlijk in het huisvesting proces wat daar aan voorafgaat al dingen gebeuren die invloed hebben op de mate waarin mensen zich thuis kunnen gaan voelen in Nederland.
- Veiligheid en autonomie zijn belangrijke factoren voor nieuwkomers om zich thuis te voelen. Deze elementen missen beiden in de fase van huisvesting.
In het huidige proces worden nieuwkomers vaak behandelt als ‘nieuwkomer’ en niet als ‘een persoon’. Het moment waarop nieuwkomers invulling kunnen geven aan hun persoonlijke ambities is vaak het moment dat zij aangaven dat zij zich thuis begonnen te voelen. Dit heeft te maken met het kunnen verwezenlijk van hun dromen, doelen, ambities. De mate waarin je je thuis kan voelen heeft dus ook te maken met de mogelijkheid hebben om persoonlijke plannen te voltooien en jezelf te kunnen zijn. Als we willen dat nieuwkomers beter integreren moeten we dus werken aan een huisvestingsysteem dat aandacht voor deze factoren borgt.
“Ik voel mij veilig wanneer ik mij geen zorgen hoef te maken dat iemand anders over mijn toekomst bepaalt.”
Hoe verder
Het huisvestingsvraagstuk voor nieuwkomers wordt momenteel uitsluitend benadert als een logistieke opgave. Dit terwijl het gevoel van thuis voelen juist essentieel is tijdens huisvesting. Gemeenten en zorgorganisaties onderschreven in een expertsessie het belang van deze inzichten.
In een nieuwe fase van het project onderzoeken we verder hoe het huisvestingssysteem anders ingericht kan worden, ten behoeve van verbeterde integratie. Hierbij kijken we dus hoe aspecten zoals veiligheid en autonomie terug kunnen komen in het proces en werken we samen met verschillende gemeenten. Tegelijkertijd werken we aan een woningruil platform om zo ook meteen een praktische oplossing te bieden naast het systeem.
Resultaten
-
Inzichten in factoren die een belangrijke rol spelen bij mate van thuis voelen en huisvesting voor nieuwkomers.
-
Ondersteunende middelen om het onderwerp van huisvesting bespreekbaar te maken met nieuwkomers in workshops.
-
Ontwerpend onderzoek naar de ervaringen met betrekking tot de huisvestingsprocedures bij gemeenten en COA.
-
Experimenten met vernieuwende manier van koppelen tussen gemeenten en nieuwkomers door het COA.
